СПЕЦИФІКА НАВЧАННЯ І ВИХОВАННЯ СТУДЕНТІВ ЗІ СПОРТИВНИМИ ЗДІБНОСТЯМИ
Ключові слова:
спорт, навчання, здібності, можливості, талант, вихованняАнотація
Здібності і талант є предметом дослідження та аналізу пред-ставників багатьох дисциплін. Талановиті люди володіють такими ри-сами характеру, які дозволяють їм досягати високого рівня продук-тивності у конкретній сфері діяльності. На даний час у розвитку та формуванні здібностей і талантів, крім індивідуальних чинників, все більше підкреслюється значення соціального середовища. У статті вис-вітлено специфіку функціонування студентів зі спортивними здібнос-тями, а також можливості їх розвитку за допомогою навчання і вихо-вання. Правильний підхід педагогів, тренерів та батьків може допомогти оптимізувати розвиток потенціалу на початковому етапі навчання і професійної підготовки в різних видах спорту.
Посилання
Baker J., Cobley S., Does practice make perfect? The role of training in developing the expert athlete (Coach’s corner-Shannon Rollason, Head Coach, Australian Institute of Sport Swimming Program) / D. Farrow, J. Baker, C. Mac Mahon (red.) // Developing Sport Expertise. Researches and Coaches Put Theory into Practice. – London &New York : Taylor& Francis Group, 2008. – S. 29 – 42.
Balague G. Gloria Balague-Approach to Sport Psychology / G. Balague, M.W. Aoyagi, A. Poczwardowski (red.) // Expert Approaches to Sport Psychology. Applied Theories of Performance Excellence. – Morgantown : WV: Fitness Information Technology, 2012. – S. 1 – 19.
Bompa T.O., Haff G. Periodyzacja. Teoria i praktyka treningu / T.O. Bompa, G. Haff. – Warszawa : Biblioteka Trenera, Centralny Ośrodek Sportu, 2010. – 380 s.
Brown J. Sports talent: How do identify and develop outstanding athletes / J. Brown. – Champaign Il : Human Kinetis, 2001. – 472 s.
Côtè J., Fraser-Thomas J. Play, practice, and athlete development. (Coach’s corner Eddie Jones, Coaching Consultant, Saracens Rugby Club) / D. Farrow, J. Baker, MacMahon C. (red.) // Developing Sport Expertise: researches and Coaches Put Theory into Practice. – London &New York : Taylor& Francis Group, 2008. – S. 15 – 28.
Delforge C., Le Scanff C. Parental influence on tennis players: Case studies / C. Delforge, C. Le Scanff // Revista de Psicologia del Deporte. – 2006. – Vol. 12, 2. – S. 233 – 248.
Dyrda B. Zjawiska niepowodzeń szkolnych uczniów zdolnych. Rozpoz-nawanie i przeciwdziałanie / B. Dyrda. – Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2007. – 98 s.
Gabryś T. Talent sportowy. Od doboru do indywidualnej ścieżki rozwoju / T. Gabryś // II Ogólnopolska Konferencja Szkoleniowa Trenerów Pływania. – Kraków 30.09 – 02.10.2011.
Godlewska I., Marcinkowski J., Mariański M. Sport w edukacji szkolnej jako wyznacznik sukcesu lub porażki edukacyjnej / I. Godlewska, J. Marcinkowski, M. Mariański // J. Urniaż. Współczesne tendencje w wychowaniu fizycznym i sporcie / J. Urniaż. – Olsztyn : OSW, 2009.
Gracz J., Sankowski T. Psychologia sportu / J. Gracz, T. Sankowski. –Poznań : Wydawnictwo AWF, 2000. – 348 s.
Knigh C.J., Neely K.C., Holt N.L. Parental Behaviors in Team Sports: How do Female Athletes Want Parents to Behave? / C.J. Knigh, K.C. Neely, N.L. Holt // Journal of Applied Sport Psychology. – 2011. – No 23. – S. 76 – 92. – DOI: 10.1080/ 10413200.2010.525589.
Kotlarski K. Kariery edukacyjne uczniów zdolnych i mniej zdolnych matematycznie / K. Kotlarski. – Toruń : Wydawnictwo UMK, 1995. – 207 s.
Kuśpit M. Mistrz i uczeń w kontekście zdolności. Specyfika pracy z uczniem zdolnym / M. Kuśpit // Relacja mistrz-uczeń. Rozważania z perspektywy psychologii muzyki / G. Kwiatkowska, J. Posłuszna (red.). – Kraków : Aureus, 2014. – S. 183 – 192.
Kuśpit M. Społeczno-emocjonalne aspekty funkcjonowania uczniów uzdolnionych plastycznie / M. Kuśpit // Barwy twórczości / M. Kuśpit (red). – Lublin : UMCS, 2013. – S. 317 – 339.
Law M., Côtè J., Ericsson K.A. Characteristics of expert development in rhythmic gymnastics: A retrospective study / M. Law, J. Côtè, K.A. Ericsson // International Journal of Sport and Exercise Psychology. – 2007. – No 5. – S. 82 – 103.
Limont W. Uczeń zdolny. Jak go rozpoznać i jak z nim pracować / W. Li-mont. – Gdańska : Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005. – 317 s.
Łukasiewicz-Wieleba J., Baum A. Rodzicielskie sposoby rozpoznawania i rozwijania zainteresowań i zdolności / J. Łukasiewicz-Wieleba, A. Baum. – War-szawa : Wydawnictwo Akademii Pedagogiki, 2013. – 222 s.
Mac Curdy D. Talent identyfication around the world and recommend-dations for the Chinese Tennis Associacion, ITF / D. Mac Curdy. – Coaching Website : www.itftennis.com/shared/medialibrary/pdf/original/IO_18455_original. PDF.
Mierzejewska-Orzechowska K. Poszukiwanie wzorca optymalnego nauczy-ciela dla ucznia uzdolnionego / K. Mierzejewska-Orzechowska // Modele pracy nad dzieckiem zdolnym / M. Partyka (red.). – Warszawa : Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, 2000.
Mohamed H., Vaeyens R., Matthys S., Multael M., Lefevre J., Lenoir M., Philppaerts R. Anthropomertic and performance measures for the development of a talent detection and identification model in youth handball / H. Mohamed, R. Vaeyens, S. Matthys, M. Multael, J. Lefevre, M. Lenoir // Journal of Sports Sciences. – 2009. – No 27 (3). – S. 257 – 266.
Moon S.M. Personal Talent / S.M. Moon, R.J. Sternberg // High Ability Studies. – 2003. – Vol. 14, No 1. – S. 5 – 21.
Nęcka E. Psychologia twórczości / E. Nęcka. – Gdańsk : GWP, 2003. – 269 s.
Orlick T. Terry Orlick-Approach to sport Psychology / T.M. Orlick // Expert Approaches to Sport Psychology. Applied Theories of Performance Exce-llence / W. Aoyagi, A. Poczwardowski (red.). – Morgantown : WV Fitness Information Technology, 2012. – S. 167 – 185.
Panfil R. Edukacja uzdolnionego gracza i zarządzanie zespołem sporto-wym / R. Panfil. – Wrocław : Wydawnictwo AWF we Wrocławiu, 2000. – 274 s.
Popek S. Człowiek jako jednostka twórcza / S. Popek. – Lublin : UMCS, 2003. – 224 s.
Popek S. Psychologia twórczości plastycznej / S. Popek. – Kraków : IMPULS, 2010. – 489 s.
Przewęda R. Rozwój somatyczny i motoryczny / R. Przewęda. – Warsza-wa : PZWS, 1973. – 242 s.
Raczek J. Antropomotoryka. Teoria motoryczności człowieka w zarysie / J. Raczek. – Warszawa : Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010. – 224 s.
Sachnowski K., Oprychał Cz., Karpiński R. Wybrane problemy selekcji w procesie wieloletniego szkolenia pływaków wysokiej klasy / K. Sachnowski, Cz. Opry-chał, R. Karpiński // Sport Wyczynowy. – 2005. – № 11 – 12/481 – 492. – S. 88 – 91.
Sękowski A. Psychologia zdolność / A. Sękowski. – Warszawa : PWN, 2001. – S. 115 – 124.
Sękowski A., Siekańska M., Klinkosz W. On individual differences in giftedness / A. Sękowski, M. Siekańska, W. Klinkosz // International Handbook on Giftedness, Springer Science&Buisness Media B.V. / L.V. Shavinina (red.). – Dordrecht, 2009. – S. 469 – 487.
Sękowski A., Siekańska M. National academic award winners over time: their family situation, education and interpersonal relations / A. Sękowski, M. Sie-kańska // High Ability Studies. − 2008. − Vol. 19, No 2. − S. 155 − 171.
Sękowski A. Wspieranie talentu sportowego w perspektywie psychologii zdolności / A. Sękowski // Praktyczna psychologia sportu. Wykorzystanie koncepcji psychologicznych w sporcie. Studia i monografie Nr 54 / J. Blecharz, M. Siekańska (red.). – Kraków : AWF, 2009. – S. 24 – 31.
Siekańska M. Koncepcje zdolności a identyfikacja uczniów zdolnych / A. Sękowski (red.) // Psychologia zdolność. – Warszawa : PWN, 2001. – S. 115 – 124.
Siekańska M. Talent sportowy, Psychologiczne i środowiskowe uwarun-kowania rozwoju uzdolnionych zawodników / M. Siekańska. – Kraków : Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie, 2013. – 332 s.
Podstawy teorii treningu / H. Sozański (red.). – Warszawa : Resortowe Centrum Metodyczno-szkoleniowe Kultury Fizycznej i Sportu, 1993. – 330 s.
Starkers J.L. The past and future of applied sport expertise research / J.L. Starkers // Developing Sport Expertise: Researches and Coaches Put Theory into Practice / D. Farrow, J. Baker, C. MacMahon. – London& New York : Taylor&Francis Group, 2008. – S. 193 – 206.
Szopa J., Mleczko E., Żak S. Podstawy antropometryki / J. Szopa, E. Mlecz-ko, S. Żak. – Warszawa – Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. – 223 s.
Tyszkowa M. Zdolności, osobowość i działalność uczniów / M. Tysz-kowa. – Warszawa : PWN, 1990. – 416 s.
Williams A.M., Reilly T. Talent identification and development in sccer / A.M. Williams, T. Reilly // Journal of Sport Sciences. – 2000. – No 18. – S. 657 – 667.
Wyżnikiewicz-Kop Z. Koordynacyjne zdolności ruchowe dzieci i młodzieży. Podstawy teoretyczne i metodyczne / Z. Wyżnikiewicz-Kop. – Szczecin : Wydaw-nictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 1992. – 196 s.
