ІНКЛЮЗИВНА ОСВІТА В ПОЛЬСЬКІЙ СИСТЕМІ ОСВІТИ – АНАЛІЗ І РОЗДУМИ
Ключові слова:
інклюзивна освіта, спеціальні освітні потреби, інвалідність, ставлення вчителів, підготовка вчителів, інтегруючі резуль-тати навчанняАнотація
У цій статті відстежено важливу проблему інклюзивної освіти учнів з особливими освітніми потребами з точки зору багатьох років досвіду, аналіз результатів випробувань. Ця проблема, хоча досить попу-лярна в освітній теорії та практиці, залишається спірною, є частиною міждисциплінарного дискурсу про корінні аспекти освіти. Автори ста-тті спробували описати інклюзивну освіту з акцентом на окремих об-ластях, таких як ставлення вчителя до інвалідності, підготовка вчителів і шкіл до роботи з учнями з обмеженими можливостями і результати такого навчання. Представлено аналіз результатів окремих досліджень польських науковців, що обґрунтовує необхідність змін у цій предметній області.
Посилання
Al-Khamisy D. Gotowość nauczycieli edukacji przedszkolnej do pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych / D. Al-Khamisy // Integracja społeczna osób niepełnosprawnych / G. Dryżałowska, H. Żuraw (red.). – Warszawa : Wydawnictwo Akademickie Żak, 2004. – S. 241 – 254.
Bartnikowska U., Wójcik M. Zaniedbania w aspekcie triady: szkoła – rodzice – dziecko w kształceniu integracyjnym i masowym dzieci z wadą słuchu / U. Bartnikowska, M. Wójcik // Wątki zaniedbane, zaniechane, nieobecne w procesie edukacji i wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych / Z. Gajdzica, D. Osik-Chudowolska (red.). – Lublin : Wyd. UMCS, 2004. – S. 287 – 295.
Bujnowska A. Uwarunkowania postaw studentów pedagogiki wobec osób niepełnosprawnych / A. Bujnowska. – Lublin : Wyd. UMCS, 2009. – 200 s.
Błeszyńska K. Determinanty przystosowania ucznia niepełnosprawnego do środowiska szkoły masowej / K. Błeszyńska // Uczeń niepełnosprawny w szkole masowej / A. Hulek, B. Grochmal-Bach (red.). – Kraków : Wyd. WSP, 1992.
Chodkowska M. Socjopedagogiczne problemy edukacji integracyjnej dzieci z obciążeniami biologicznymi i środowiskowymi / M. Chodkowska. – Warszawa : Wyd. WSP TWP, 2004. – 255 s.
Chodkowska M., Kazanowski Z. Socjopedagogiczne konteksty postaw nauczycieli wobec edukacji integracyjnej / M. Chodkowska, Z. Kazanowski. – Lublin : Wyd. UMCS, 2007. – 252 s.
Chrzanowska I. Zaniedbane obszary edukacji – pomiędzy pedagogiką a pedagogiką specjalną. Wybrane zagadnienia / I. Chrzanowska. – Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2009. – 326 s.
Chrzanowska I. Nauczanie inkluzyjne w doświadczeniach polskich – podstawy prawne i społeczne uwarunkowania / I. Chrzanowska // Studia Edukacyjne. – 2014. – No. 30. – S. 109 – 117.
Ćwirynkało K. Pozycja socjometryczna uczniów niepełnosprawnych a postawa nauczycieli wobec integracji / K. Ćwirynkało // Integracja osób niepełno-sprawnych w edukacji i interakcjach społecznych / Z. Kazanowski, D. Osik-Chu-dowolska (red.). – Lublin : Wyd. UMCS, 2003. – S. 269 – 275.
Dunn J. Przyjaźnie dzieci / J. Dunn. – Kraków : Wyd. UJ, 2008. – 204 s.
Dyduch E. Izolacja społeczna uczniów z obniżoną sprawnością intelek-tualną szkole publicznej / E. Dyduch // Pedagogika specjalna wobec zagrożeń i wyzwań XXI wieku / J. Pańczyk, W. Dykcik (red.). – Poznań : Wyd. Zakład Peda-gogiki Specjalnej, 1999. – S. 243 – 249.
Gajdzica Z. Opinie nauczycieli szkół ogólnodostępnych na temat edukacji włączającej uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym w kontekście toczącej się reformy kształcenia specjalnego / Z. Gajdzica // Uczeń z niepełnosprawnością w szkole ogólnodostępnej / Z. Gajdzica (red.). – Sosnowiec : Wyd. Humanitas, 2011. – S. 56 – 81.
Janion E. Stosunki koleżeńskie między dziećmi pełnosprawnymi i nie-pełnosprawnymi w przedszkolnych grupach integracyjnych / E. Janion // Problemy integracji społecznej osób niepełnosprawnych i niedostosowanych / M. Heine (red.). – Zielona Góra : Wyd. Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2001. – S. 15 – 23.
Karwowska M. Problemy integracyjne w opinii kadry pedagogicznej / M. Karwowska // Problemy edukacji integracyjnej dzieci i młodzieży z niepełno-sprawnością intelektualną / Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.). – Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2009. – S. 157 – 169.
Kazanowski Z. Przemiany pokoleniowe postaw wobec osób upośledzo-nych umysłowo / Z. Kazanowski. – Lublin : Wyd. UMCS, 2011. – 466 s.
Lewandowska-Kidoń T. Dziecko o specjalnych potrzebach edukacyjnych w szkole masowej – mity a rzeczywistość / T. Lewandowska-Kidoń // Jakość życia a niepełnosprawność. Konteksty psychopedagogiczne / Z. Palak, A. Lewicka, A. Buj-nowska (red.). – Lublin : Wyd. UMCS, 2006. – S. 71 – 83.
Łuczak-Okrasińska B., Stojanowska E. Psychospołeczna integracja dzieci w przedszkolach integracyjnych / B. Łuczak-Okrasińska, E. Stojanowska // Integra-cja dzieci niepełnosprawnych w przedszkolu i szkole / M. Apolinarska, G. Dryża-łowska, E. Kleszczewska-Pyra (red.). – Warszawa : Wyd. IFiS PAN, 1994. – S. 9 – 59.
Mikrut A. Uczniowie z upośledzeniem umysłowym jako ofiary między-rówieśniczej przemocy i agresji w szkole ogólnodostępnej – wstępne rozeznanie problemu / A. Mikrut // Wątki zaniedbane, zaniechane, nieobecne w procesie edukacji i wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych / Z. Gajdzica, A. Klinik (red.). – Katowice : Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 2004. – S. 255 – 266.
Minczakiewicz E. Postawy społeczne uczniów szkół powszechnych wobec ich niepełnosprawnych rówieśników / E. Minczakiewicz // Kultura i Edukacja. – 1993. – No. 3 (5). – S. 99 – 106.
Minczakiewicz E. Postawy nauczycieli i uczniów szkół powszechnych wobec dzieci niepełnosprawnych umysłowo / E. Minczakiewicz // Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych / W. Dykcik (red.). – Poznań : Wyd. Eruditus, 1996. – S. 131 – 144.
Murgatroyd S. Poradnictwo i pomoc / S. Murgatroyd. – Poznań : Zysk i S-ka, 2000. – 208 s.
Nowicka A., Ochonczenko H. Społeczna integracja dzieci w klasach inte-gracyjnych wyzwaniem dla nauczycieli / A. Nowicka, H. Ochonczenko // Wątki zaniedbane, zaniechane, nieobecne w procesie edukacji i wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych / Z. Gajdzica, A. Klinik (red.). – Katowice : Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 2004. – S. 245 – 254.
Ostrowska A. Postawy społeczeństwa polskiego w stosunku do osób nie-pełnosprawnych / A. Ostrowska // Upośledzenie w społecznym zwierciadle / A. Gus-tavsson, E. Zakrzewska-Manterys (red.). – Warszawa : Wydawnictwo Akademickie Żak, 1997. – S. 83 – 86.
Palak Z. Uczniowie niewidomi i słabowidzący w szkołach ogólnodostęp-nych / Z. Palak. – Lublin : Wyd. UMCS, 2000. – 175 s.
Parys K. Problemy integracji szkolnej w badaniach empirycznych – przegląd materiałów pokonferencyjnych / K. Parys // Problemy edukacji integracyjnej dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną / Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.). – Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2007. – S. 233 – 278.
Pielecki A., Kazanowski Z. Przygotowanie nauczycieli do realizacji założeń integracji szkolnej dzieci niepełnosprawnych / A. Pielecki, Z. Kazanowski // Peda-gogika specjalna w reformowanym ustroju edukacyjnym / Z. Palak (red.). – Lublin : Wyd. UMCS, 2004. – S. 207 – 214.
Pielecki A., Sidor I. Modyfikowanie postaw gimnazjalistów wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną / A. Pielecki, I. Sidor // Osoba z upośledzeniem umysłowym w realiach współczesnego świata / M. Chodkowska, D. Osik-Chudowolska (red.). – Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2011. – S. 251 – 264.
Rozenbajgier M. Dziecko niepełnosprawne w grupie rówieśniczej / M. Ro-zenbajgier // O poznawaniu siebie i świata przez dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi / W. Pilecka, K. Bidziński, M. Pietrykiewicz (red.). – Kielce : Wyd. UHP Jana Kochanowskiego, 2008. – S. 457 – 472.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 414).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. 2010.228.1487).
Rudek I. Tolerancja wobec dzieci niepełnosprawnych rówieśników / I. Rudek // Auxilium Socjale. Wsparcie Społeczne. – 2005. – No. 1. – S. 145 – 167.
Sadowska S. Jakość życia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim / S. Sadowska. – Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2006. – 366 s.
Shapiro A. Everybody Belongs. Changing Negative Attitudes toward Classmates with Disabilities / A. Shapiro. – New-York – London : Routledge-Falmer, 2000. – 568 s.
Sidor-Piekarska B. Idea integracji a kształcenie zawodowe i funkcjono-wanie w sferze zawodowej osób z niepełnosprawnością intelektualną / B. Sidor-Piekarska // Szkolnictwo i kształcenie zawodowe – wybrane aspekty, Ed. Studio Format / D. Bis, J. Ryś (ed.). – Lublin, 2010. – P. 215 – 235.
Sołtysiak T., Łabuć-Kryska I., Budrewicz I. Postawy młodzieży szkół ponadgimnazjalnych wyrażane w opiniach i poglądach wobec dzieci odbiegających od normy / T. Sołtysiak, I. Łabuć-Kryska, I. Budrewicz // Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Socjalizacja i rehabilitacja / M. Chodkowska (red.). – Lublin : Wyd. UMCS, 1995. – S. 201 – 213.
Sudar-Malukiewicz J. Nauczyciele szkół specjalnych i masowych wobec procesu integracji społecznej osób upośledzonych umysłowo / J. Sudar-Malukiewicz // Paradygmaty i przeobrażenia edukacji specjalnej w świetle dorobku profesora Aleksandra Hulka : materiały z Ogólnopolskiej konferencji naukowe (Warszawa 24 – 25 maja 1999 r.) / G. Dryżałowska (red.). – Warszawa : Wydawnictwo Akademickie Żak, 2001. – S. 198 – 208.
Szumski G. Integracja szansą na normalizację życia osób niepełnospraw-nych / G. Szumski // Społeczeństwo równych szans. Tendencje i kierunki zmian / D. Gorajewska (red.). – Warszawa : Wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, 2005. – S. 60 – 66.
Szumski G., Karwowski M. Funkcjonowanie psychospołeczne uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną na tle uczniów sprawnych intelektualnie – znaczenie formy kształcenia i płci / G. Szumski, M. Karwowski // Ruch Peda-gogiczny. – 2012. – No. 3. – S. 33 – 55.
Ustawa o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572).
Wyczesany J. Postawy nauczycieli wobec kształcenia integracyjnego a wsparcie pedagogiczne / J. Wyczesany // Wsparcie społeczne w rehabilitacji i reso-cjalizacji / Z. Palak, Z. Bartkowicz (red.). – Lublin : Wyd. UMCS, 2004. – S. 23 – 28.
Zacharuk T. Edukacja włączająca szansą dla wszystkich uczniów / T. Zacharuk // Meritum. Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny. – 2011. – No. 1 (20). – S. 2 – 7.
Żuraw H. Obraz osób upośledzonych umysłowo w opiniach ludzi pełno-sprawnych / H. Żuraw // Psychologia Wychowawcza. – 1998. – No. 4. – S. 346 – 352.
Oświata i wychowanie w roku 2014/2015. – www.stat.gov.pl. – (Dostęp 16.01.2015).
