INCLUSIVE EDUCATION IN THE POLISH EDUCATIONAL SYSTEM – ANALYSIS AND REFLECTIONS
Keywords:
inclusive education, special educational needs, disability, attitudes of teachers, training of teachers, inclusive learning outcomes.Abstract
The aim of this article is to show an important issue of inclusive education of pupils with special educational needs from the perspective of many years of experience and analyzed research results. The undertaken subject is still controversial and quite popular in educational theory and practice. It is a part of the interdis-ciplinary discourse about essential aspects of education. The authors of the article attempted to describe inclusive education with an emphasis on selected areas such as the attitude of adults, including teachers, toward disability, preparing teachers and schools to the work with students with disabilities and learning outcomes of such students. An analysis and results of selected Polish research studies is presented substantiating the need for change in this subject area.
References
1. Al-Khamisy D. Gotowość nauczycieli edukacji przedszkolnej do pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych / D. Al-Khamisy // Integracja społeczna osób niepełnosprawnych / G. Dryżałowska, H. Żuraw (red.). – Warszawa : Wydawnictwo Akademickie Żak, 2004. – S. 241 – 254.
2. Bartnikowska U., Wójcik M. Zaniedbania w aspekcie triady: szkoła – rodzice – dziecko w kształceniu integracyjnym i masowym dzieci z wadą słuchu / U. Bartnikowska, M. Wójcik // Wątki zaniedbane, zaniechane, nieobecne w procesie edukacji i wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych / Z. Gajdzica, D. Osik-Chudowolska (red.). – Lublin : Wyd. UMCS, 2004. – S. 287 – 295.
3. Bujnowska A. Uwarunkowania postaw studentów pedagogiki wobec osób niepełnosprawnych / A. Bujnowska. – Lublin : Wyd. UMCS, 2009. – 200 s.
4. Błeszyńska K. Determinanty przystosowania ucznia niepełnosprawnego do środowiska szkoły masowej / K. Błeszyńska // Uczeń niepełnosprawny w szkole masowej / A. Hulek, B. Grochmal-Bach (red.). – Kraków : Wyd. WSP, 1992.
5. Chodkowska M. Socjopedagogiczne problemy edukacji integracyjnej dzieci z obciążeniami biologicznymi i środowiskowymi / M. Chodkowska. – Warszawa : Wyd. WSP TWP, 2004. – 255 s.
6. Chodkowska M., Kazanowski Z. Socjopedagogiczne konteksty postaw nauczycieli wobec edukacji integracyjnej / M. Chodkowska, Z. Kazanowski. – Lublin : Wyd. UMCS, 2007. – 252 s.
7. Chrzanowska I. Zaniedbane obszary edukacji – pomiędzy pedagogiką a pedagogiką specjalną. Wybrane zagadnienia / I. Chrzanowska. – Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2009. – 326 s.
8. Chrzanowska I. Nauczanie inkluzyjne w doświadczeniach polskich – podstawy prawne i społeczne uwarunkowania / I. Chrzanowska // Studia Edukacyjne. – 2014. – No. 30. – S. 109 – 117.
9. Ćwirynkało K. Pozycja socjometryczna uczniów niepełnosprawnych a postawa nauczycieli wobec integracji / K. Ćwirynkało // Integracja osób niepełno-sprawnych w edukacji i interakcjach społecznych / Z. Kazanowski, D. Osik-Chudowolska (red.). – Lublin : Wyd. UMCS, 2003. – S. 269 – 275.
10. Dunn J. Przyjaźnie dzieci / J. Dunn. – Kraków : Wyd. UJ, 2008. – 204 s.
11. Dyduch E. Izolacja społeczna uczniów z obniżoną sprawnością intelektualną szkole publicznej / E. Dyduch // Pedagogika specjalna wobec zagrożeń i wyzwań XXI wieku / J. Pańczyk, W. Dykcik (red.). – Poznań : Wyd. Zakład Pedagogiki Specjalnej, 1999. – S. 243 – 249.
12. Gajdzica Z. Opinie nauczycieli szkół ogólnodostępnych na temat edukacji włączającej uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym w kontekście toczącej się reformy kształcenia specjalnego / Z. Gajdzica // Uczeń z niepełnosprawnością w szkole ogólnodostępnej / Z. Gajdzica (red.). – Sosnowiec : Wyd. Humanitas, 2011. – S. 56 – 81.
13. Janion E. Stosunki koleżeńskie między dziećmi pełnosprawnymi i niepełnosprawnymi w przedszkolnych grupach integracyjnych / E. Janion // Problemy integracji społecznej osób niepełnosprawnych i niedostosowanych / M. Heine (red.). – Zielona Góra : Wyd. Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2001. – S. 15 – 23.
14. Karwowska M. Problemy integracyjne w opinii kadry pedagogicznej / M. Karwowska // Problemy edukacji integracyjnej dzieci i młodzieży z niepełno-sprawnością intelektualną / Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.). – Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2009. – S. 157 – 169.
15. Kazanowski Z. Przemiany pokoleniowe postaw wobec osób upośledzonych umysłowo / Z. Kazanowski. – Lublin : Wyd. UMCS, 2011. – 466 s.
16. Lewandowska-Kidoń T. Dziecko o specjalnych potrzebach edukacyjnych w szkole masowej – mity a rzeczywistość / T. Lewandowska-Kidoń // Jakość życia a niepełnosprawność. Konteksty psychopedagogiczne / Z. Palak, A. Lewicka, A. Bujnowska (red.). – Lublin : Wyd. UMCS, 2006. – S. 71 – 83.
17. Łuczak-Okrasińska B., Stojanowska E. Psychospołeczna integracja dzieci w przedszkolach integracyjnych / B. Łuczak-Okrasińska, E. Stojanowska // Integracja dzieci niepełnosprawnych w przedszkolu i szkole / M. Apolinarska, G. Dryżałowska, E. Kleszczewska-Pyra (red.). – Warszawa : Wyd. IFiS PAN, 1994. – S. 9 – 59.
18. Mikrut A. Uczniowie z upośledzeniem umysłowym jako ofiary między-rówieśniczej przemocy i agresji w szkole ogólnodostępnej – wstępne rozeznanie problemu / A. Mikrut // Wątki zaniedbane, zaniechane, nieobecne w procesie edukacji i wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych / Z. Gajdzica, A. Klinik (red.). – Katowice : Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 2004. – S. 255 – 266.
19. Minczakiewicz E. Postawy społeczne uczniów szkół powszechnych wobec ich niepełnosprawnych rówieśników / E. Minczakiewicz // Kultura i Edukacja. – 1993. – No. 3 (5). – S. 99 – 106.
20. Minczakiewicz E. Postawy nauczycieli i uczniów szkół powszechnych wobec dzieci niepełnosprawnych umysłowo / E. Minczakiewicz // Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych / W. Dykcik (red.). – Poznań : Wyd. Eruditus, 1996. – S. 131 – 144.
21. Murgatroyd S. Poradnictwo i pomoc / S. Murgatroyd. – Poznań : Zysk i S-ka, 2000. – 208 s.
22. Nowicka A., Ochonczenko H. Społeczna integracja dzieci w klasach integracyjnych wyzwaniem dla nauczycieli / A. Nowicka, H. Ochonczenko // Wątki zaniedbane, zaniechane, nieobecne w procesie edukacji i wsparcia społecznego osób niepełnosprawnych / Z. Gajdzica, A. Klinik (red.). – Katowice : Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, 2004. – S. 245 – 254.
23. Ostrowska A. Postawy społeczeństwa polskiego w stosunku do osób niepełnosprawnych / A. Ostrowska // Upośledzenie w społecznym zwierciadle / A. Gustavsson, E. Zakrzewska-Manterys (red.). – Warszawa : Wydawnictwo Akademickie Żak, 1997. – S. 83 – 86.
24. Palak Z. Uczniowie niewidomi i słabowidzący w szkołach ogólnodostępnych / Z. Palak. – Lublin : Wyd. UMCS, 2000. – 175 s.
25. Parys K. Problemy integracji szkolnej w badaniach empirycznych – przegląd materiałów pokonferencyjnych / K. Parys // Problemy edukacji integracyjnej dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną / Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.). – Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2007. – S. 233 – 278.
26. Pielecki A., Kazanowski Z. Przygotowanie nauczycieli do realizacji założeń integracji szkolnej dzieci niepełnosprawnych / A. Pielecki, Z. Kazanowski // Pedagogika specjalna w reformowanym ustroju edukacyjnym / Z. Palak (red.). – Lublin : Wyd. UMCS, 2004. – S. 207 – 214.
27. Pielecki A., Sidor I. Modyfikowanie postaw gimnazjalistów wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną / A. Pielecki, I. Sidor // Osoba z upośledzeniem umysłowym w realiach współczesnego świata / M. Chodkowska, D. Osik-Chudowolska (red.). – Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2011. – S. 251 – 264.
28. Rozenbajgier M. Dziecko niepełnosprawne w grupie rówieśniczej / M. Rozenbajgier // O poznawaniu siebie i świata przez dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi / W. Pilecka, K. Bidziński, M. Pietrykiewicz (red.). – Kielce : Wyd. UHP Jana Kochanowskiego, 2008. – S. 457 – 472.
29. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 414).
30. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. 2010.228.1487).
31. Rudek I. Tolerancja wobec dzieci niepełnosprawnych rówieśników / I. Rudek // Auxilium Socjale. Wsparcie Społeczne. – 2005. – No. 1. – S. 145 – 167.
32. Sadowska S. Jakość życia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim / S. Sadowska. – Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 2006. – 366 s.
33. Shapiro A. Everybody Belongs. Changing Negative Attitudes toward Classmates with Disabilities / A. Shapiro. – New-York – London : Routledge-Falmer, 2000. – 568 s.
34. Sidor-Piekarska B. Idea integracji a kształcenie zawodowe i funkcjonowanie w sferze zawodowej osób z niepełnosprawnością intelektualną / B. Sidor-Piekarska // Szkolnictwo i kształcenie zawodowe – wybrane aspekty, Ed. Studio Format / D. Bis, J. Ryś (ed.). – Lublin, 2010. – P. 215 – 235.
35. Sołtysiak T., Łabuć-Kryska I., Budrewicz I. Postawy młodzieży szkół ponadgimnazjalnych wyrażane w opiniach i poglądach wobec dzieci odbiegających od normy / T. Sołtysiak, I. Łabuć-Kryska, I. Budrewicz // Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Socjalizacja i rehabilitacja / M. Chodkowska (red.). – Lublin : Wyd. UMCS, 1995. – S. 201 – 213.
36. Sudar-Malukiewicz J. Nauczyciele szkół specjalnych i masowych wobec procesu integracji społecznej osób upośledzonych umysłowo / J. Sudar-Malukiewicz // Paradygmaty i przeobrażenia edukacji specjalnej w świetle dorobku profesora Aleksandra Hulka : materiały z Ogólnopolskiej konferencji naukowe (Warszawa 24 – 25 maja 1999 r.) / G. Dryżałowska (red.). – Warszawa : Wydawnictwo Akademickie Żak, 2001. – S. 198 – 208.
37. Szumski G. Integracja szansą na normalizację życia osób niepełnosprawnych / G. Szumski // Społeczeństwo równych szans. Tendencje i kierunki zmian / D. Gorajewska (red.). – Warszawa : Wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, 2005. – S. 60 – 66.
38. Szumski G., Karwowski M. Funkcjonowanie psychospołeczne uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną na tle uczniów sprawnych intelektualnie – znaczenie formy kształcenia i płci / G. Szumski, M. Karwowski // Ruch Pedagogiczny. – 2012. – No. 3. – S. 33 – 55.
39. Ustawa o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572).
40. Wyczesany J. Postawy nauczycieli wobec kształcenia integracyjnego a wsparcie pedagogiczne / J. Wyczesany // Wsparcie społeczne w rehabilitacji i resocjalizacji / Z. Palak, Z. Bartkowicz (red.). – Lublin : Wyd. UMCS, 2004. – S. 23 – 28.
41. Zacharuk T. Edukacja włączająca szansą dla wszystkich uczniów / T. Zacharuk // Meritum. Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny. – 2011. – No. 1 (20). – S. 2 – 7.
42. Żuraw H. Obraz osób upośledzonych umysłowo w opiniach ludzi pełnosprawnych / H. Żuraw // Psychologia Wychowawcza. – 1998. – No. 4. – S. 346 – 352.
43. Oświata i wychowanie w roku 2014/2015. – www.stat.gov.pl. – (Dostęp 16.01.2015).
